Nobel Peace Prize 2023 : ਈਰਾਨ ‘ਚ ਕੈਦ ਨਰਗਿਸ ਮੁਹੰਮਦੀ ਨੂੰ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਉਸਨੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਲੜੀ

51 ਸਾਲਾ ਨਰਗਿਸ ਅਜੇ ਵੀ ਈਰਾਨ ਦੀ ਅਵਾਨ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਕੈਦ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ 31 ਸਾਲ ਦੀ ਕੈਦ ਅਤੇ 154 ਕੋੜਿਆਂ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਈਰਾਨ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਵਿਰੁੱਧ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਦੋਸ਼ ‘ਚ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਨੋਬਲ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਰਗਿਸ ਨੂੰ 8.33 ਕਰੋੜ ਦਾ ਇਨਾਮ ਅਤੇ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।

ਈਰਾਨੀ ਮਹਿਲਾ ਪੱਤਰਕਾਰ ਅਤੇ ਕਾਰਕੁਨ ਨਰਗਿਸ ਮੁਹੰਮਦੀ ਨੂੰ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਨੋਬਲ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਆਪਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਬੁਲੰਦ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ 13 ਵਾਰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਵੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

51 ਸਾਲਾ ਨਰਗਿਸ ਅਜੇ ਵੀ ਈਰਾਨ ਦੀ ਅਵਾਨ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਕੈਦ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ 31 ਸਾਲ ਦੀ ਕੈਦ ਅਤੇ 154 ਕੋੜਿਆਂ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਈਰਾਨ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਵਿਰੁੱਧ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਦੋਸ਼ ‘ਚ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਨੋਬਲ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਰਗਿਸ ਨੂੰ 8.33 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਇਨਾਮ ਅਤੇ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।

ਨਰਗਿਸ ਦਾ ਜਨਮ 21 ਅਪ੍ਰੈਲ 1972 ਨੂੰ ਕੁਰਦਿਸਤਾਨ, ਈਰਾਨ ਦੇ ਜ਼ੰਜਾਨ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਇੱਕ ਕਾਲਮਨਵੀਸ ਵੀ ਸੀ, ਉਹ ਕਈ ਅਖਬਾਰਾਂ ਲਈ ਵੀ ਲਿਖਦੀ ਸੀ।

ਨਰਗਿਸ 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਆਪਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਬੁਲੰਦ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਨਰਗਿਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸਨੇ 8 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਆਖਰੀ ਵਾਰ ਇੱਕ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੀਆਂ ਜੁੜਵਾਂ ਧੀਆਂ ਅਲੀ ਅਤੇ ਕੀਨਾ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਸੁਣੀਆਂ ਸਨ।

ਨਰਗਿਸ ਦੀਆਂ ਦੋ ਬੇਟੀਆਂ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਤਾਗੀ ਰਹਿਮਾਨੀ ਨਾਲ ਫਰਾਂਸ ‘ਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਦਰਅਸਲ, ਤਾਗੀ ਇੱਕ ਸਿਆਸੀ ਕਾਰਕੁਨ ਵੀ ਹੈ। ਜਿਸਨੂੰ ਈਰਾਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 14 ਸਾਲ ਦੀ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਸੀ। ਨਰਗਿਸ ਨੇ ਵਾਈਟ ਟਾਰਚਰ ਨਾਂ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਵੀ ਲਿਖੀ ਹੈ। ਈਰਾਨੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਮੁਹੰਮਦੀ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਦਬਾਇਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਿਆ। ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਹੀ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਕੈਦੀਆਂ ਦੀ ਦੁਰਦਸ਼ਾ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਆਖਰਕਾਰ, ਉਸਨੇ ਵਾਈਟ ਟਾਰਚਰ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਕੈਦੀਆਂ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਗੱਲਬਾਤ ਦਾ ਪੂਰਾ ਵੇਰਵਾ ਦਰਜ ਕੀਤਾ।

ਨਰਗਿਸ ਨੂੰ 2022 ਵਿੱਚ ਰਿਪੋਰਟਰਜ਼ ਵਿਦਾਊਟ ਬਾਰਡਰਜ਼ (ਆਰਐਸਐਫ) ਦਾ ਹੌਂਸਲਾ ਅਵਾਰਡ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ 1901 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਤੱਕ 111 ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ 30 ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸਨਮਾਨ ਮਿਲ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਕਈ ਵਾਰ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ 5 ਵਾਰ ਨਾਮਜ਼ਦ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾ ਮਿਲਣ ‘ਤੇ ਸਵਾਲ ਉਠ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।