ਮਨੀਪੁਰ ‘ਚ ‘ਨੋ ਵਰਕ ਨੋ ਪੇ’ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸਰਕਾਰੀ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਆਪਣੇ ਦਫ਼ਤਰਾਂ ‘ਚ ਪਰਤਣ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ

ਮਨੀਪੁਰ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਲਗਭਗ 38 ਲੱਖ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਮੁਦਾਏ ਹਨ – ਮੀਤਾਈ, ਨਾਗਾ ਅਤੇ ਕੁਕੀ। ਮੀਤਾਈ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੰਦੂ ਹਨ। ਨਾਗਾ -ਕੁਕੀ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਐਸਟੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ।

ਮਨੀਪੁਰ ਹਿੰਸਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਥੇ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਡਰ ਗਏ ਹਨ। ਮਨੀਪੁਰ ਵਿੱਚ ‘ਨੋ ਵਰਕ ਨੋ ਪੇ’ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸਰਕਾਰੀ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਆਪਣੇ ਖੇਤਰ ਛੱਡ ਕੇ ਦਫ਼ਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਤਣ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਕੂਕੀ ਮਜ਼ਦੂਰ ਆਪਣੇ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤਾਇਨਾਤ ਮੀਤਾਈ ਆਦਿਵਾਸੀ ਮਜ਼ਦੂਰ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 1400 ਦੇ ਕਰੀਬ ਪੁਲਿਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।

ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਨੋ ਵਰਕ ਨੋ ਪੇ ਆਰਡਰ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ, ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਜੋ ਕੰਮ ‘ਤੇ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਆਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭੁਗਤਾਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਦਾ ਕੁੱਕੀ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਨੇ ਤਿੱਖਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਹੁਕਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸੋਧ ਕਰਦਿਆਂ ਸਰਕਾਰੀ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰੀ ਲਾਉਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਕੂਕੀ ਆਦਿਵਾਸੀ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਲਈ ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਰਕਾਰੀ ਦਫ਼ਤਰ ਮਨੀਪੁਰ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਮੀਤਾਈ ਦਾ ਗੜ੍ਹ ਹੈ।

ਕੂਕੀ ਆਦਿਵਾਸੀ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਕੇ. ਗੰਗਟੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਕੂਕੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਲਈ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਪਰਤਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਮੌਤ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦੇਣਾ ਹੈ। ਕੂਕੀ ਆਦਿਵਾਸੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਲਈ ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਰਕਾਰੀ ਦਫ਼ਤਰ ਮਨੀਪੁਰ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਮੀਤਾਈ ਦਾ ਗੜ੍ਹ ਹੈ।

ਇਸ ਵੇਲੇ 1.17 ਲੱਖ ਸਰਕਾਰੀ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਮਨਜ਼ੂਰ ਅਸਾਮੀਆਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 70 ਹਜ਼ਾਰ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲਗਭਗ 63,000 ਮੀਤਾਈ ਕਬੀਲੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਕੁਕੀ ਕਬੀਲੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ 30,000 ਪੁਲਿਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਵੀ ਹਨ। ਮਨੀਪੁਰ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਲਗਭਗ 38 ਲੱਖ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਮੁਦਾਏ ਹਨ – ਮੀਤਾਈ, ਨਾਗਾ ਅਤੇ ਕੁਕੀ। ਮੀਤਾਈ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੰਦੂ ਹਨ। ਨਾਗਾ -ਕੁਕੀ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਐਸਟੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਲਗਭਗ 50% ਹੈ। ਇੰਫਾਲ ਘਾਟੀ, ਜੋ ਕਿ ਰਾਜ ਦੇ ਲਗਭਗ 10% ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਵਿੱਚ ਮੀਤਾਈ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਦਬਦਬਾ ਹੈ। ਨਾਗਾ-ਕੁਕੀ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਲਗਭਗ 34 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ। ਇਹ ਲੋਕ ਰਾਜ ਦੇ ਲਗਭਗ 90% ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।